ANOREKSJA przyczyny, przebieg i objawy

Temat jaki poruszam w tym wpisie to: ANOREKSJA przyczyny, przebieg i objawy choroby.

Anoreksja jest podstępną chorobą i długo potrafi pozostawać w ukryciu, przyjmując początkowo u osoby chorej pozorną dbałość o sposób żywienia, wygląd czy samopoczucie. 

W pracy psychodietetycznej choroba ta potrafi być niezwykle wymagająca i kapryśna, szczególnie wtedy gdy są nawroty. To trudna praca, ale jednocześnie świadomość, że wspieram w poszukiwaniu indywidualnej drogi ku budowaniu zdrowej relacji z jedzeniem, a także w poszerzaniu świadomości i akceptacji siebie daje mi niesamowitą motywację do pracy z osobami chorującymi na anoreksję.

Anoreksja jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń odżywiania. Chorują na nią  głównie nastolatki i młode kobiety, chociaż coraz częściej choroby tej doświadczają również chłopcy i młodzi mężczyźni. Choroba ta wytwarza z chorym silną współzależność, dając mu poczucie bycia wyjątkową_ym. Często jest też swoistego rodzaju sposobem na uzyskanie w niezdrowy sposób poczucia bezpieczeństwa i wyrazem kontroli swojego życia oraz jedyną posiadaną umiejętnością lub możliwością na wyrażanie siebie, swojej indywidualności. 

Anoreksja częściej współwystępuje w przebiegu następujących chorób i zaburzeń: chorób afektywnych, zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych oraz zaburzeń osobowości. Predyspozycje genetyczne i występowanie anoreksji w rodzinie również stanowią istotny czynnik ryzyka.

Osią mechanizmu choroby jest lęk przed przytyciem, a samoocena wynika z niskiej masą ciała i jego określonego kształtu. Choroba ta ma podłoże psychiczne, dlatego też istotnym elementem jej leczenia jest konsultacja psychiatryczna i odpowiednia psychoterapia. 

Ryzyko rozwoju choroby znacząco zwiększa niekorzystny przekaz medialny wskazujący na ważną rolę masy ciała i sylwetki w budowaniu sukcesu życiowego. Osoby młode narażone na taki przekaz utożsamiają szczupłą sylwetkę z sukcesem życiowym, i upatrują w niej sposób na realizację szczęśliwego życia. 

Część chorych z anoreksją stanowią osoby, które wychowują się lub wychowywały w rodzinie z trudnościami. Często pochodzą z rodzin o nasilonej potrzebie kontroli, nadopiekuńczości, z rodzin, w których występuje przemoc (również seksualna), nadużywanie alkoholu, brak poszanowania odrębności i granic. Osoby z anoreksją często pełnią niejasną rolę w rodzinie, co utrudnia terapię. Dlatego istotnym elementem terapii chorych na anoreksję jest również terapia rodzinna.

Do czynników diagnostycznych zgodnie z klasyfikacją ICD-11 należy istotnie niska masa ciała w odniesieniu do wzrostu (BMI<18,5 kg/m2), która nie jest spowodowana innymi czynnikami związanymi ze stanem zdrowia lub niedostatecznym dostępem do żywności. Niskiej masie ciała towarzyszą zachowania mające na celu przeciwdziałanie przyrostowi masy ciała: ograniczenia w podaży energii w diecie, zachowania przeczyszczające (wymioty, środki przeczyszczające), zachowania zwiększające wydatek energetyczny (intensywne, nadmierne ćwiczenia). Niska masa ciała stanowi kluczowy czynnik wpływający na samoocenę danej osoby, jednocześnie obraz ciała jest nieadekwatny do rzeczywistego. Osoby cierpiące na anoreksję postrzegają dość często swoje ciało lub jego fragmenty w sposób przerysowany, niezgodny z obrazem rzeczywistym. 

Przebieg choroby oraz rokowania dotyczące skuteczności terapii zależą od czasu, który upłynął pomiędzy rozpoznaniem a rozwojem zaburzenia. Im dłużej trwa choroba, tym trudniej ją wyleczyć i u ok. 10-20% chorych anoreksja jest uznawana za trudną do wyleczenia (nieprzemijającą). 

Anoreksja przebiega z dużym natężeniem objawów w psychice. Osoby cierpiące na anoreksję próbują kontrolować różne obszary swojego życia w sposób obsesyjny, z czego obszar kontroli jedzenia wysuwa się na pierwszy plan. Charakterystyczne dla osób z anoreksją jest poszukiwanie zero-jedynkowych, sztywnych rozwiązań. Dość często cechuje je wysoki poziom ambicji, dążenie do uzyskania założonego celu (niezależnie od ponoszonych kosztów), perfekcjonizm. 

Najbardziej charakterystyczny psychopatogenny objaw anoreksji to ciągłe dążenie do obniżenia masy ciała. Zachowanie to jest skutkiem zaburzonej percepcji własnego ciała, a także pochodną uwarunkowań psychologicznych  i psychicznych pacjenta. Niska masa ciała jest odbierana przez osoby chore na anoreksję jako sukces, daje im poczucie kontroli. Głód z kolei często wyzwala uczucie satysfakcji, jest określany przez chorych jako stan dający przyjemność, wprowadzający w euforię. Wraz z rozwojem choroby, uczucie głodu zostaje zniekształcone  i spłycone w związku z zaburzonym odczuwaniem sygnałów płynących z ciała.

Osoby cierpiące na anoreksję dość często borykają się z objawami somatycznymi, których nasilenie jest uzależnione od natężenia choroby. Do najczęstszych objawów somatycznych należą: 

• nasilone odczuwanie chłodu, zimne ręce, stopy
• suchość skóry, 
• wypadanie i kruchość włosów, 
• łamliwość paznokci
• lanugo, meszek pokrywający całe ciało
• zwiększone ryzyko wystąpienia osteoporozy (związane z niedoborami żywieniowymi oraz zaburzeniami hormonalnymi)

UKŁAD SERCOWO- NACZYNIOWY:

• bradykardia
• zaburzenia w obrazie EKG 
• arytmia (najczęstsza przyczyna zgonów) 
• zmniejszenie masy lewej komory
• ścieńczenie ściany lewej komory
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
• zmniejszenie wydolności wysiłkowej
• uczucie zmęczenia, zawroty głowy, skrócony oddech 

 PRZEWÓD POKARMOWY:

• bóle brzucha, nudności, wymioty, 
• wzdęcia, 
• brak odczuwania głodu, 
• szybko pojawiające się uczucie sytości, 
• wydłużone opróżnianie żołądka, 
• zaparcia, 
• zawroty głowy, omdlenia, mroczki przed oczami
• brak lub nieregularnie występujące miesiączki

ZABURZENIA HORMONALNE:

• zahamowany wzrost
• zaburzenia lub zatrzymanie dojrzewania płciowego
• zaburzenia aktywności hormonów związanych z układem rozrodczym
• zaburzenia funkcjonowania tarczycy (niskie stężenie T3, niskie lub w normie T4)
• zaburzenia w osi podwzgórze – przysadka – nadnercza (podwyższone stężenie kortyzolu)

 ZABURZENIA BIOCHEMICZNE

• zaburzenia gospodarki elektrolitowej,
• obniżone stężenie fosforanów, 
• podwyższone stężenie cholesterolu, 
• obniżone stężenie białych krwinek 
• trombocytopenia (obniżone stężenie trombocytów)
• anemia

Leczenie anoreksji powinno być interdyscyplinarne. Wzajemna wymiana informacji pomiędzy specjalistami stanowi istotny element skutecznej terapii. Najważniejszym elementem terapii w początkowej jej fazie jest przywrócenie masy ciała do prawidłowych wartości. Najczęściej są one wyrażone poprzez BMI na poziomie 18,5 – 20 kg/m². 

Leczenie anoreksji opiera się o psychoterapię, w której zalecane są następujące nurty psychoterapeutyczne: terapia poznawczo-behawioralna, nurt poznawczy MANTRA (Maudsley Anorexia Nervosa Treatment for Adults), specjalistyczne, zarządzające wspomaganie kliniczne (ang. Specialist Supportive Clinical Management, SSCM). W przypadku dzieci i nastolatków zaleca się terapię rodzinną. Istotną rolę odgrywa również edukacja psychologiczna i żywieniowa. Terapia farmakologiczna (leki przeciwdepresyjne i inne) nie może być stosowana jako jedyna metoda leczenia anoreksji, podobnie jak dietoterapia. W celu zapobiegania nawrotom zaleca się terapię interpersonalną oraz psychodynamiczną. W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój wielu nowych modeli leczenia osób z zaburzeniami odżywiania. Należą do nich terapie z tzw. trzeciej fali terapii poznawczo-behawioralnej, m.in. terapia akceptacji i zaangażowania (Acceptance and Commitment Therapy, ACT), terapia dialektyczno-behawioralna (Dialectical Behavior Therapy, DBT).

Jeśli chcesz w jakikolwiek sposób wyrazić opinię na temat wpisu: ANOREKSJA przyczyny, przebieg i objawy choroby, zapraszam do sekcji komentarzy poniżej 🙂