ZABURZENIA ODŻYWIANIA Z NAPADAMI OBJADANIA SIĘ – kryteria diagnostyczne, przyczyny, objawy

“Czuję ogromne napięcie w związku z jedzeniem. Tak bardzo próbuję zapobiec napadowi objadania się, ale czuję się bezsilna. Najczęściej napad zaczyna się w sytuacji gdy zjem coś, co bardzo lubię, ale sobie tego zabraniam, ale jeszcze częściej gdy czuję napięcie lub wydarzyło się coś, co powoduje u mnie trudne lub bardzo silne emocje.”

O zaburzeniu odżywiania z napadami objadania się (ang. binge eating disorder, BED) (klasyfikacja ICD-11: kod jednostki chorobowej 6B82) mówimy wtedy, gdy występują częste, nawracające epizody objadania się (raz w tygodniu lub częściej przez okres 3 miesięcy). Napad objadania się to wyodrębniony okres czasu, podczas którego dana osoba doświadcza utraty kontroli nad swoimi zachowaniami żywieniowymi i zjada znacznie więcej i/lub inne produkty niż zwykle. Subiektywnie odczuwa ponadto, że nie jest w stanie przestać jeść ani ograniczyć rodzaju lub ilości spożywanego jedzenia.

Osoba, która doświadcza BED, często sięga po jedzenie w samotności. Ma to związek z odczuwanym zakłopotaniem ilością lub rodzajem spożywanego pokarmu. BED odróżnia od bulimii brak  zachowań kompensacyjnych mających na celu zapobieganie przybieraniu na wadze. Osoba z bulimią najczęściej wymiotuje, stosuje środki przeczyszczające lub intensywnie ćwiczy. W BED nie występują takie zachowania. 

Charakterystyczne dla BED są emocje i stany, które pojawiają się po napadzie. Osoba, która doświadczyła napadu, odczuwa najczęściej poczucie winy i wstyd. Pojawiają się również intensywne myśli związane z analizowaniem powodów oraz sposobów na przeciwdziałanie kolejnemu napadowi. Rozwiązania, które przychodzą do głowy (jak np. nasilenie restrykcji żywieniowych) nie rozwiązują problemu, a często wręcz go nasilają.  BED powoduje pogorszenie życia osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego oraz innych ważnych obszarów życia.

Opisane powyżej objawy i zachowania związane z BED należy różnicować z innymi chorobami (np. zespołem Pradera-Williego) lub innymi zaburzeniami psychicznymi (np. zaburzeniami depresyjnymi). Objawy te, aby stwierdzić zaburzenie odżywiania z napadami objadania się, nie mogą być spowodowane wpływem leku lub  innej substancji na ośrodkowy układ nerwowy, w tym skutków odstawienia tych substancji. 

BED należy do jednych z częściej występujących zaburzeń odzywiania (obok anoreksji i bulimii). Dane publikacyjne podają, że na świecie u ok. 17,3 mln osób występuje BED. Najczęściej BED współwystępuje z innymi zaburzeniami i schorzeniami natury emocjonalnej, psychologicznej i/lub psychiatrycznej. 

W badaniach przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wykazano, że ponad 90% osób, u których zdiagnozowano BED (w porównaniu z blisko 58 % osób, u których nie zdiagnozowano zaburzeń odżywiania), spełniało kryteria zaburzeń emocjonalnych, psychologicznych lub choroby psychicznej. Najczęściej współdiagnozowano: zaburzenia związane z nastrojem, zaburzenia lękowe, zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych, zaburzenia osobowości. 

W badaniach wykazano, że najczęściej współwystępującym schorzeniem w przebiegu BED była depresja (69,9%), nadużywianie alkoholu (52,0%), zaburzenia osobowości w kierunku borderline (49,2%), uzależnienie od nikotyny (40,2%), zaburzenia lękowe (33,0%) oraz zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder,  PTSD) (31,6%). 

W badaniu Udo i wsp. z 2019 roku wykazano, że wśród osób cierpiących na BED, 22,9% miało za sobą próbę samobójczą. 

Do najczęstszych powodów występowania napadów objadania się należy stosowanie restrykcyjnych diet. Im bardziej próbujemy skontrolować ilość i jakość przyjmowanego pożywienia, tym ryzyko pojawienia się napadów staje się większe. Jednym z częstszych powodów żywieniowych, które obserwuję wśród osób z  BED, jest dzielenie produktów na dozwolone i zakazane. Dostęp do produktu zakazanego, rozmyślanie o nim, przy jednoczesnym wewnętrznym poczuciu zakazu, często wywołuje napad. Stosowanie restrykcyjnych diet, zakazów, mocnych ograniczeń kalorycznych jest często powiązane z niezadowoleniem z wyglądu, negatywnymi doświadczeniami związanymi z masą ciała oraz z przeszacowywaniem znaczenia kształtu i masy ciała. Doświadczenie  przemocy emocjonalnej, fizycznej i/lub seksualnej, jak również głębokiej traumy, a także zaniedbanie emocjonalne i fizyczne, również często prowadzą do występowania napadowego obadania się. 

Doświadczanie emocji jest wspólną cechą każdego człowieka. Emocje są sposobem na reagowanie na otaczającą nas rzeczywistość, są subiektywnym doświadczeniem wewnętrznym, które pozwala nam funkcjonować w otaczającym świecie, reagować na zagrożenie, budować relacje i dbać o granice. Gama odczuć i emocji jest ogromna, a każda emocja – ważna i potrzebna, ponieważ daje na informację o naszym dobrostanie. Przywykliśmy dzielić emocje na dobre i złe i uciekać od doświadczania tych “złych” (a w rzeczywistości, choć trudnych to potrzebnych), co nie wspiera nas w budowaniu dobrostanu psychofizycznego. Odczuwanie trudnych emocji takich jak smutek, złość strach jest sygnałem, że nasze potrzeby nie są zaspokajane.

Osoby z napadowym objadaniem się często za pomocą jedzenia próbują zredukować intensywność nieprzyjemnych emocji, w tym napięcia, pustki i lęku. Jedzenie ma wtedy za zadanie:

1. Poprawić nastrój

2. Odwrócić uwagę od odczuwanych emocji 

3. Pomóc odreagować stres

4. Dać poczucie komfortu i bezpieczeństwa

Jest to strategia, która na dłuższą metę nie działa, a wręcz pogłębia intensywność odczuwanych trudnych emocji. Dlatego jedną z metod wspierania osób z napadowym objadaniem się jest praca psychologiczna lub psychoterapeutyczna, która pomaga w rozpoznawaniu emocji, akceptowaniu ich i w konstruktywnym radzeniu sobie z nimi. 

Jeśli chcesz w jakikolwiek sposób wyrazić opinię na temat wpisu: ZABURZENIA ODŻYWIANIA Z NAPADAMI OBJADANIA SIĘ – kryteria diagnostyczne, przyczyny, objawy, zapraszam do sekcji komentarzy poniżej 🙂

BIBLIOGRAFIA

Keski-Rahkonen, Anna. „Epidemiology of binge eating disorder: prevalence, course, comorbidity, and risk factors.” Current Opinion in Psychiatry 34.6 (2021): 525-531.

Claudino, Angélica M., et al. „The classification of feeding and eating disorders in the ICD-11: results of a field study comparing proposed ICD-11 guidelines with existing ICD-10 guidelines.” BMC medicine 17.1 (2019): 1-17.

Udo, Tomoko, Sarah Bitley, and Carlos M. Grilo. „Suicide attempts in US adults with lifetime DSM-5 eating disorders.” BMC medicine 17.1 (2019): 1-13.

Dingemans, Alexandra, Unna Danner, and Melissa Parks. „Emotion regulation in binge eating disorder: A review.” Nutrients 9.11 (2017): 1274.